هنوز جایگاه روانشناس و مشاور برای مردم و بسیاری از مسوولان جا نیفتاده است

به گزارش گروه علم و آموزش ایرنا، دکتر ارسلان احمدی  در گفت و گویی ضمن عرض تبریک به همکاران خود به مناسبت فرارسیدن سالروز روانشناس و مشاور، افزود: همه ما در زندگی با مشکلات و بحران های متعددی رو به رو می شویم که این بحران ها علاوه بر افزایش فشار روانی می تواند مشکلات جسمی را نیز به دنبال داشته باشد.

وی تاکیدکرد: موضوع بهبود کیفیت زندگی، برخورداری از محیطی پرنشاط و پرتلاش و ایجاد فضایی امن برای خانواده بخصوص فرزندان، یکی از مسائل بسیار مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.

مسوول گروه روانشناسی مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی افزود: در زندگی امروزی که با زندگی کردن در سده های قبل بسیار متفاوت است همان طور که برای بررسی هر مشکل به افراد متخصص مراجعه می کنیم، برای مسائل فردی و بین فردی خود و چگونگی مواجه با آنها نیز باید به فرد متخصص مراجعه شود. مراجعه به روانشناس و مشاور باید در خانواده ها نهادینه شود و حتی بایستی جایی برای آن در سبد هزینه خانواده در نظر گرفته شود.

وی ابراز تاسف کرد که فرهنگ مراجعه به روانشناس و آگاهی عموم مردم از نقش روانشناسان، مدت زیادی نیست که در سطح جامعه ما رواج پیدا کرده است. اما قدر و منزلت و جایگاه روانشناس و مشاور هنوز هم در میان افراد جامعه و حتی در بین بسیاری از مسوولان کشور جا نیفتاده و این جایگاه برای مردم تبیین و مشخص نشده است.

دکتراحمدی تصریح کرد: نیاز است که جایگاه روانشناس و مشاور در جامعه تبیین و مستحکم شود. البته نقش مهم روانشناسان و تلاش آنها برای تحقق این امر نیز انکارناپذیر است.  بنابراین نهم اردیبهشت ماه، روز روان شناس و مشاور نامگذاری شده است، این روز فرصتی است تا اطلاع رسانی شود، و مردم بیشتر با موضوعات روانشناسی که در حیطه کار روانشناسان و مشاوران است، آشنا شوند.

وی در توضیح اهمیت نقش روانشناسی و مشاوره در ارتقاء بهداشت روانی جامعه گفت: بهداشت روان از اجزای نظام مراقبت بهداشت اولیه می باشد که سابقه ادغام آن در ایران به سال ۱۳۶۸ بر می گردد.  در بهداشت روان به مساله سلامت روان از دیدگاه کلی پرداخته می شود که در این راستا سه مرحله پیشگیری حائز اهمیت است. پیشگیری اولیه جلوگیری از ابتلا به بیماری های روان، پیشگیری ثانویه شناسایی به موقع بیماری و درمان به موقع، مرحله سوم پیشگیری مراقبت و کمک به بیماران مزمن روانی و ارایه آموزش های لازم می باشد.  آنچه باید در مراحل پیشگیری مدنظر قرار گرفته شود، تاکید بر مرحله اول پیشگیری از طریق ارایه آموزش های ضروری به افراد جامعه می باشد تا امکان ابتلا به مشکلات روانشناختی و بیماری های روان کاهش یابد.

مسوول گروه روانشناسی مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی با اشاره به اینکه آموزش به عنوان مکانیزم مقابله ای برای حل مشکلات محسوب می شود، افزود: داشتن الگوی زندگی سالم و با کیفیت می تواند تضمین تامین سلامت روان افراد باشد که از آن میان می توان داشتن خواب منظم، استفاده صحیح از فضای مجازی، مصرف غذای سالم، انجام حرکات ورزشی و تقویت ارزش ها و باورهای معنوی و فرهنگی را ذکر کرد.

وی تاکید کرد: نهادینه شدن ارزش های اجتماعی و اخلاقی در شخص می تواند کمک شایانی برای مشخص کردن مسیر زندگی او داشته باشد. مهارت پذیرش و قبول شرایط درونی توسط فرد و قضاوت نکردن در مورد دیگران در تامین سلامت روان موثر است. افراد باید با کسب مهارت های لازم زندگی، ناکامی ها را تحمل  و استرس ها و فشارهای زندگی را مدیریت و احساسات خود را به شیوه صحیح  ابراز کنند.  افراد باید از پرداختن به افکار منفی پرهیز نمایند تا سلامت روان در معرض خطر قرار نگیرد.

دکتراحمدی در ارتباط با سهم و تاثیر روان درمانی و مداخلات روانشناختی در درمان بیماران بیمارستان نیز بیان داشت: روش های متفاوتی برای درمان اختلالات روانی وجود دارد که از مهمترین های آنها دارو درمانی و روان درمانی فردی و گروهی است. همواره در طول تاریخ مداخلات حرفه ای روان درمانی جایگاه و سهم عمده ای داشته و همچنان دارد. بیماران بستری نیز از این قاعده مستثنی نیستند. تیم روانشناسان مستقر در بخش ها، نه تنها مداخلات روانشناختی فردی و گروهی را برای بیماران ارائه می کنند، بلکه با ارائه مداخلات آموزشی به خانواده ها، سطح آگاهی آنها را در باره ماهیت اختلات روانی ارتقاء داده و به آنها در جهت مشارکت در درمان در زمان ترخیص بیماران کمک شایانی می کنند.

وی افزود: در اتاق مشاوره، مراجعان سرپایی بدون نیاز به بستری به روانشناسان مراجعه می کنند و بخش عمده ای از این بیماران بدون دارودرمانی مشکلاتشان را حل می کنند. و نهایتاً روانشناسان واحد توانبخشی از راه دور بیماران را پس از ترخیص پیگیری می کنند و همینطور به اشخاصی که توانایی مراجعه حضوری ندارند، خدمات روانشناختی لازم را ارائه می دهند.

 مسوول گروه روانشناسی مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی با اشاره به تاکید وزیر بهداشت در بازدید اخیر از مرکز رازی بر تحول در این مجموعه، ادامه داد: گروه روانشناسی بیمارستان رازی مانند مراکز درمانی بسیاری از کشورهای توسعه یافته، بر موسسه زدایی بیماران و ارائه خدمات سرپایی بیشتر با رویکردهای انسانی و اجتماع محور و ارتقای نقش مراقبتی خانواده ها  و مشارکت آنها در درمان بیماران در بطن جامعه  تاکید دارد و اجرای این برنامه را در بیمارستان رازی، امکانپذیر می داند.

وی در پاسخ به این سئوال که روانشناسی در ایران چه جایگاهی دارد و بخصوص در شرایط کرونا چه نقشی را ایفا کرده است، گفت: در بسیاری از کشورهای دنیا، افراد و خانواده‌ها مراجعه به روانشناس را برای خود ضروری می‌دانند. طی سالهای اخیر در ایران نیز هرچند آگاهی نسبت به حوزه روانشناسی و خدمات روانشناسان و مشاوران افزایش یافته، اما هنوز هم برخی از افراد به‌رغم نگرانی و استرس‌های فراوانی که دارند، حاضر به صحبت با یک روانشناس و مشاور نیستند، این مشکل به ویژه در مناطق دور افتاده و کمتر توسعه یافته بیشتر نمود دارد که امید است با افزایش اطلاع رسانی در رسانه های عمومی و بهره گیری از ظرفیت شبکه های اجتماعی و همچنین به اشتراک گذاری تجربه های افراد بهره مند از این خدمات، رویکرد مناسب تری نسبت به امر مشاوره شکل گیرد.

دکتراحمدی گفت که طی دو ماه گذشته شاهد آن بودیم که روان شناسان و مشاوران با همت خود یک پویش ملی ایجاد کردند و بصورتی خودجوش و با محوریت سازمان نظام روانشناسی در همه استانها، ارگان ها و نهادها فعالیت های بزرگی انجام دادند. اکنون باید فضای کرونایی و پسا کرونایی را تبدیل به فرصتی بزرگ برای مطرح کردن روانشناسی و مشاوره در سراسرکشور و در سطح ملی کنیم.

وی با اشاره به کاهش شیوع کرونا در کشور، افزود: در دوران پسا کرونا، روان شناسان و مشاوران هستند که می توانند در صف مقدم حضور داشته باشند. چرا که در این دوران، با مباحثی چون خودمراقبتی، دیگرمراقبتی و مسائل باقیمانده از دوران کرونایی مواجه هستیم که باید مدیریت شود. انسان موجودی اجتماعی است و مهمترین نیاز روانشناختی او ارتباط و کسب مهارت های اجتماعی است. در شرایط کرونایی، روزهای بسیار سختی به خانواده ها و بخصوص به کودکان و نوجوانان گذشت و هم اکنون، نقش روانشناسان و مشاوران در آسیب شناسی بعد روانشناختی و اجتماعی این دوران سخت برای خانواده و ارائه مداخلات آموزشی و درمانی برای رشد و ارتقاء سلامت روانی آنها بسیار مهم و ضروری است.
مسوول گروه روانشناسی مرکز روانپزشکی رازی، در تبیین نقش و جایگاه سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در هویت بخشی به حرفه روانشناسی و مشاوره، اظهارکرد:  پس از تاسیس سازمان نظام روان شناسی و مشاوره کشور، از سال ۱۳۸۲ به بعد شاهد تحولاتی در عرصه رشته های روانشناسی و مشاوره بوده ایم. رشته روان شناسی و مشاوره در مقایسه با رشته های همطراز در فرایند پیشگیری، درمان، تشخیص و توانبخشی جامعه جایگاهی فراتر و ارزشمندتر یافته است. اکنون حاکمیت پذیرفته که سازمان نظام روانشناسی و مشاوره، یک سازمان با سرمایه اجتماعی خیلی مهم و تاثیرگذار است.

وی یادآورشد: تعرفه گذاری و حمایت سازمان های بیمه گر از ارائه خدمات روانشناختی به مراجعین از جمله مهمترین موضوعاتی است که نظام روانشناسی و مشاوره در تحقق آنها گام های بسیار خوبی را برداشته است. یکی از مهمترین چالش هایی که روانشناسان دانشگاه های علوم پزشکی با آن مواجه هستند، اختصاص کدهای ۹۰۰۰۵۰ تا ۹۰۰۰۹۶ کتاب ارزش های نسبی وزارت  بهداشت برای روانپزشکان و روانشناسان به طور مشترک است که در آن روانشناسان بدون order  (دستور)  روانپزشکان نمی توانند خدمات روان درمانی، گروه درمانی و خانواده درمانی را برای بیماران و مراجعین که مستقیم به روانشناس مراجعه می کنند، ارائه و ثبت کنند.

دکتر احمدی پیشنهاد کرد: وزارت بهداشت برای روانشناسان نیز همانند کارشناسان فیزیوتراپی و کاردرمانی که کدهای اختصاصی خود را دارند، به طور جداگانه کدهای اختصاصی را در کتاب ارزش های نسبی تعریف و ابلاغ کند.

وی افزود: رسیدن به جایگاه مطلوب روانشناسی و مشاوره نتیجه تلاش های صورت گرفته در دو دهه اخیر است و امیدوارم دست اندرکاران و افراد فعال در این عرصه با انجام کارهای علمی و پژوهشی در دانشگاه ها بتوانند بیش از پیش خدمات مربوط به روانشناسی و مشاوره را به صورت علمی و تخصصی به مردم ارائه دهند و گام های مؤثری را برای ارتقاء سلامت روان جامعه بردارند.

 دکتر احمدی درادامه، با شرح فعالیت های گروه روانشناسی مرکز روانپزشکی رازی بیان کرد: هم اکنون این گروه متشکل از ۵۴ نفر روانشناس در مقاطع دکتری و کارشناسی ارشد با گرایش های بالینی، مشاوره، عمومی و کودکان استثنایی است که مبتنی بر شرح  وظایف مندرج در کتاب طبقه بندی مشاغل رسته های بهداشتی درمانی در حوزه های درمانی، توانبخشی، آموزشی و پژوهشی فعالیت دارند.

وی افزود: بخش عمده ای از کارشناسان واحد روانشناسی در بخش های حاد و پردیس های نگهداری، خدمات تخصصی تشخیصی، درمانی و توانبخشی را در کنار سایر اعضای تیم درمان برای بیماران بستری ارائه می دهند، که از جمله آنها «مصاحبه اولیه و انگیزشی و معاینه وضعیت روانی بیماران، ارائه مداخلات روانشناختی فردی، گروهی و خانوادگی بر اساس کدهای کتاب ارزش های نسبی وزارت بهداشت،  مشارکت فعال در ویزیت گروهی تیم درمان با حضور روانپزشک و سایر اعضای تیم درمان» است.

مسوول گروه روانشناسی مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی بخش مجهز دیگر گروه روانشناسی را  دفتر تست و آزمون های روانشناختی ذکر کرد و گفت که کارشناسان این دفتر، بر اساس کدهای اختصاصی کتابچه ارزش های نسبی، آزمونهای مختلف بالینی، هوش و شخصیت را برای بیماران بستری بخش ها و مراجعین سرپایی انجام و تفسیر می کنند که در روند تشخیص انواع اختلالات روانی و مشکلات فردی و بین فردی بسیار کمک کننده است و این دفتر مجموعه کاملی از آزمون های روانشناختی را بصورت نرم افزاری و قلم کاغذی در اختیار دارد که در سطح کشور بی نظیر است.

دکتر احمدی همچنین دفتر مشاوره و آموزش خانواده را به عنوان یکی دیگر از بخش های گروه روانشناسی معرفی کرد که در آن روانشناسان خدمات تخصصی سرپایی را ارائه می کنند ضمن اینکه «خدمات روانشناختی و مشاوره به خانواده بیمار بستری، بیماران ترخیص شده و خانواده های آنها به منظور کاهش عود و بستری های مجدد بیماران، مداخلات روانشناختی فردی و خانوادگی به همکاران و خانواده های آنها و سایر مراجعین نیازمند» از جمله این خدمات است.

وی افزود: دفتر آموزش واحد روانشناسی نیز در جهت ارتقاء سطح علمی و آموزشی روانشناسان، برنامه های آموزشی متنوعی را در حوزه برگزاری کارگاه های آموزشی تخصصی، جلسات ژورنال کلاب و سخنرانی علمی، و جلسات ‌Case report با رویکرد روانشناختی برگزار می کند.

۱۳۵۲