یبوست به تغییر در عادات دفع مدفوع یا روده کودک اشاره دارد. خیلی سفت، نادر، دردناک یا بزرگ بودن مدفوع کودک نشان‌دهنده دچار شدن او به یبوست است. یبوست به عنوان یک مشکل شایع گوارشی می‌تواند کودکان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. اما تشخیص اینکه یبوست در کودکان چه زمانی خطرناک است و باید نگران آن بود، برای والدین بسیار اهمیت دارد.
علائم یبوست در کودکان
بروز یبوست در کودک شایع است و می‌تواند والدین را نگران کند. این مشکل یا در موارد نادر ناشی از یک بیماری پزشکی مادرزاد است که کودک با آن متولد می‌شود یا به دلیل مشکل در هضم غذا رخ می‌دهد. به طور کلی، علائم یبوست در کودکان به شرح زیر هستند.
-
درد یا گرفتگی معده
-
کمتر از 3 بار دفع در هفته
-
تغییر در ظاهر مدفوع
-
رویت خون روی سطح مدفوع
-
درد غیرمعمول هنگام دفع
-
یافتن آثار مدفوع در زیر شلواری کودک
-
تغییر ناگهانی در رفتار کودک (ناگهان بسیار ساکت و بی‌حرکت می‌شود.)
علل شایع یبوست در کودکان
یبوست در کودکان می‌تواند ناشی از عوامل گوناگونی باشد. یکی از علل شایع، نگه داشتن مدفوع توسط کودک است. برخی از کودکان ممکن است به دلیل ترس، خجالت یا ناراحتی از رفتن به دستشویی خودداری کنند. این امر به‌ویژه در کودکان مضطرب، رایج است.
-
نداشتن عادت منظم اجابت مزاج
-
شروع آموزش توالت رفتن خیلی زود
-
ممکن است کودک بیش از حد مشغول بازی باشد و نخواهد متوقف شود.
-
تغییر در فعالیت یا روال روزانه زندگی
-
تغییر در رژیم غذایی
-
مصرف داروهای خاص
والدین باید علل شایع بروز یبوست را در کودکان بشناسند و به دلایل زمینه‌ای آن بپردازند تا از مشکلات و ناراحتی‌های مداوم برای کودک جلوگیری شود. هرگز کودکتان را به خاطر عدم دفع یا مشاهده مدفوع در شلوار او تنبیه نکنید. زیرا عمدا این کار را نمی‌کند و تنبیه می‌تواند آن‌ها را از یادگیری عادات خوب باز دارد.
زمان مراجعه به پزشک برای یبوست در کودکان
اگر کودکی یبوست را به شکل مداوم تجربه می‌کند، ممکن است زمان مراجعه به پزشک فرا رسیده باشد. در حالی که بروز یبوست گاه به گاه در کودکان امری شایع است، اما اگر به یک مشکل مزمن تبدیل شود، حتما باید به دنبال مشاوره پزشکی بود. پزشک می‌تواند به تعیین علل زمینه‌ای یبوست و ارائه گزینه‌های درمانی مناسب برای کودک بپردازد. آن‌ها ممکن است تغییرات رژیم غذایی، افزایش مصرف آب یا تجویز دارو را برای کمک به تنظیم حرکات روده توصیه کنند.
نادیده گرفتن یبوست در کودکان می‌تواند طیف وسیعی از عوارض مانند حرکات دردناک روده و حتی شقاق مقعدی را در پی داشته باشد. همچنین می‌تواند بر سلامت کلی کودک تاثیر منفی بگذارد و به احساس خستگی، تحریک‌پذیری و ناتوانی در او دامن بزند. پس والدین باید زمان مراجعه به پزشک برای درمان فوری یبوست در کودکان را به خوبی مد نظر داشته باشند. در صورت مشاهده هر یک از موارد زیر با پزشک تماس بگیرید.
-
رگه‌های قرمز و روشن خون در مدفوع
-
عدم دفع به مدت سه روز
-
درد در معده یا رکتوم همراه با یبوست
-
استفراغ، یبوست به همراه نفخ شکم در کودک
-
مشاهده کثیفی مداوم مدفوع در شلوار کودک
عوارض بالقوه عدم درمان یبوست در کودکان
عدم درمان به موقع یبوست در کودکان می‌تواند به پیامدهای منفی مختلفی منجر شود که نباید آن‌ها را نادیده گرفت. یکی از فوری‌ترین عوارض یبوست درمان نشده، ناراحتی و درد برای کودک است. مشکل در دفع مدفوع می‌تواند باعث درد شکم، نفخ و ناراحتی‌های مختلف شود. امری که بازی و انجام فعالیت‌های عادی را برای کودک سخت خواهد کرد و بر رفاه و کیفیت زندگی کودک تاثیر مخرب دارد.
علاوه بر این، در صورت عدم درمان یبوست مزمن در کودکان ممکن است با مشکلات سلامتی جدی‌تری مواجه شویم. با گذشت زمان، تجمع مواد زائد در روده بزرگ می‌تواند عوارضی مانند نهفتگی مدفوع، افتادگی رکتوم و حتی آسیب به خود کولون را پدید آورد.
یبوست مزمن می‌تواند منجر به عفونت‌های دستگاه ادراری و بروز مشکلات کلیوی نیز شود؛ زیرا فشار ناشی از مدفوع نهفته می‌تواند به مثانه فشار وارد کند و بر سیستم ادراری نیز تاثیر بگذارد. بنابراین، اگر کودک دچار یبوست مزمن است، والدین حتما باید به دنبال مراقبت و درمان لازم باشند.
گزینه‌های درمانی برای یبوست در کودکان
خوشبختانه چندین گزینه درمانی برای رفع یبوست در کودکان وجود دارد. یکی از رویکردهای رایج مربوط به تغییرات در رژیم غذایی مانند افزایش دریافت فیبر از طریق میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است. این کار می‌تواند به حرکات منظم روده کمک کند و یبوست را کاهش دهد.
گزینه دیگر، اطمینان از هیدراتاسیون کافی است؛ زیرا کم‌آبی بدن می‌تواند یبوست را بدتر کند. تشویق کودکان به نوشیدن آب فراوان در طول روز منجر به نرم شدن مدفوع آن‌ها و دفع راحت‌تر خواهد شد.
علاوه بر تغییرات رژیم غذایی، یک پزشک ممکن است برای کمک به رفع یبوست کودکان، از تجویز ملین‌ها استفاده کند. این داروها به نرم کردن مدفوع یا تحریک حرکات روده می‌پردازند. البته استفاده از ملین‌ها حتما باید تحت نظر یک پزشک برای اطمینان از مناسب بودن آن با سن و شرایط کودک صورت گیرد.
در موارد شدیدتر یبوست، ممکن است از تنقیه یا شیاف برای کمک به دفع مدفوع از رکتوم استفاده شود. همکاری نزدیک والدین با پزشک فرزندشان برای تعیین بهترین برنامه درمانی یبوست و اطمینان از سلامت دستگاه گوارش کودک، بسیار مهم است.
جمع‌بندی
آگاهی از علائم خطرناک بودن یبوست در کودکان و اقدام سریع برای رفع آن می‌تواند مانع از بروز مشکلات بدتر در طولانی‌مدت شود. والدین با اجرای استراتژی‌های درمانی مناسب، جستجوی راهنمایی‌های پزشکی و تمرکز بر اقدامات پیشگیرانه می‌توانند از سلامت گوارشی کودک خود اطمینان حاصل کنند. پس هوشیار و مطلع باشید و سلامت دستگاه گوارش فرزندتان را در اولویت قرار دهید.
