به گزارش آرمان زنان به نقل از فارس، «حمایت از خانواده و جوانی جمعیت» قانونی است که نزدیک به دوسال است به منظور جلوگیری از کاهش نرخ باروری و پیری جمعیت کشور در سال‌های آینده تصویب شده است. افزایش باروری و زایمان یکی از مهمترین اصل‌های این قانون بوده و همه مسؤولین به افزایش نرخ باروری و تسهیل آن تأکید دارند.
یکی از مشکلاتی که در زمینه زنان و زایمان و نرخ باروری در کشور وجود دارد آمار بسیار بالای سزارین در کشور است. بسیاری از مادران ایرانی به علت ترس از درد زایمان طبیعی تمایل به زایمان سزارین داشته و پزشک خود را مجبور می‌کنند تا نوزاد را به صورت سزارین به دنیا بیاورد. به گفته رئیس اداره جوانی جمعیت وزارت بهداشت، بیش از نیمی از زایمان‌ها در ایران به‌روش سزارین انجام می‌شود در حالی که استاندارد جهانی ۱۵درصد است. زیرا در کشور ما به مادر گفته نمی‌شود که زایمان سزارین درد بیشتری از طبیعی دارد. در سزاین مادر تا زمان کشیدن بخیه‌ها حدود ۱۴ روز درگیر است.
به گفته وی آمار سزارین در ایران سه برابر آمار رسمی جهانی بوده و ریشه آن در مسائل فرهنگی و بخشی از آن نیز مربوط به تجویزهای پزشکان است؛ زیرا درباره زایمان طبیعی هیچگاه به مادران به خوبی توضیح داده نمی‌شود که زایمان طبیعی درد و خونریزی دارد اما در عین حال عوارض پس از زایمان برای مادر و فرزند بسیار کمتر است.
در خصوص آمار سزارین در ایران، موانع قانونی متخصصان زنان و زایمان، علت تمایل مادران به سزارین و… با «دکتر سودابه کاظمی» رئیس انجمن متخصصین زنان و زایمان گفت‌و گو مفصلی داشتیم که در ادامه آن را می‌خوانید:
خانم دکتر! میزان سزارین در کشور چقدر است و با آمار جهانی چه مقدار فاصله دارد؟
آمار زایمان سزارین در کشور ایران به نسبت بالا است. در حال حاضر همه سیستم طب زایمان در ایران و همه مسؤولینی که درباره این موضوع سیاست‌گذار هستند در تلاشند تا به نحوی آمار سزارین در کشور را که با آمار جهانی فاصله زیادی دارد کاهش دهند. در حال حاضر ۵۶ درصد از زایمان‌های کشور به صورت سزارین انجام می‌شود در حالی که آمار متوسط جهانی سزارین که در گذشته ۱۵ درصد بوده و الآن به ۳۰ تا ۳۵ درصد افزایش یافته است.
البته باید بگوییم که درحال حاضر آمار زایمان سزارین در جهان افزایش یافته و ازدیاد عمل‌های سزارین معضلی است که بسیاری از کشورهای جهان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و خاص کشور ما نیست.
در حال حاضر بیشترین آمار زایمان سزارین در ایران برای کدام استان‌ها است؟
استان تهران، گیلان، مازندران و… بیشترین آمار زایمان سزارین در کشور را دارند اما برخی استان‌های جنوبی و شرقی کمترین میزان سزارین را به خود اختصاص داده‌اند. معمولاً در استان‌هایی که میزان نرخ باروری و فرزندآوری به دلایل مختلف کمتر است و خانواده‌های ساکن در آن تمایل به تک فرزندی یاحداکثر دو فرزند دارند بیشتر به زایمان سزارین تمایل دارند.
متأسفانه در برخی از استان‌ها مانند گیلان تمایل به تک فرزندی و یا نداشتن فرزند بسیار زیاد است و برخی از خانواده‌ها مقوله فرزندآوری را در برنامه زندگیشان قرار نمی‌دهند. واقعاً بر روی این مسئله باید بسیار کار شود.
خانم دکتر! به گفته رئیس انجمن مامایی بسیاری از متخصصان زنان و زایمان برای جلوگیری از تخلفات در حین زایمان یا ترس از دیر شدن زمان زایمان و خفگی بچه در شکم مادر دست به زایمان‌های زودهنگام می‌زنند و تمایل به سزارین دارند. آیا شما این مسئله را تأیید می‌کنید؟
خیر. هیچ متخصص زنانی به این دلایل دست به سزارین و زایمان زودتر از موعد نمی‌زند. تمام بیمارستان‌ها ناظر دارند و دستورالعمل‌ها مشخص است. اگر کوتاهی هم صورت گرفته باشد باید بررسی شود که این علت کوتاهی و ضعف در کار چه بوده است. این مسئله اصلاً موضوعی نیست که در رسانه‌ها مطرح شود. اگر هم مشکلی وجود دارد و مسئله‌ای باید بازگو شود، باید در وزارت بهداشت مطرح شده و توسط تیم متخصص بررسی شود. این یک نسبت ناروایی است که به متخصصین زنان داده می‌شود.
در حال حاضر مهمترین عاملی که برای متخصصان زنان اهمیت دارد تضمین سلامت مادر و جنین است. طبق دستورالعمل‌ها هم در بازه زمانی کمتر از سی‌و نهمین هفته بارداری، نباید سزارین انتخابی انجام شود. زمان سزارین موضوعی نیست که به دلخواه انتخاب و انجام شود. اگر سزارین زودتر از این زمان انجام شود حتماً باید دلیلی علمی داشته باشد.
زایمان در تاریخ رُند، جوسازی رسانه‌ها است!
پس چگونه زایمان‌ها و سزارین‌ها در تاریخ رُند انجام می‌شوند؟
من بارها اعلام کرده‌ام که آمار زایمان در تاریخ‌های رُند در کشور مابه اندازه ای که پررنگ شده است، نیست. این اخباری که درباره زایمان درتاریخ‌های رُند اعلام می‌شوند صرفاً جهت فضاسازی و جوسازی هستند. برخی از گروه‌ها برای اینکه به این حرفه فشار وارد کنند این فضا سازی‌ها را انجام می‌دهند اما نمی‌دانم که هدفشان چیست. به نظر می‌رسد سزارین در تاریخ رُند چنبه تبلیغاتی دارد و برخی‌ها با این جو سازی قصد معرفی کردن و جا انداختن آن را در جامعه دارند.
من به شخصه از سال ۱۳۸۰ به صورت فعال در زمینه زنان و زایمان فعالیت می‌کنم و اولین بار زایمان لاکچری در تاریخ رُند را از زبان رسانه‌ها شنیدم. تا کنون کسانی که تقاضای زایمان در تاریخ رُند را داشتند خیلی تعدادشان کم بوده است. شاید سالی چند مورد که آن هم بیشتر برای تاریخی مصادف با تاریخ ولادت امامان یا تولد خود والدین بوده است.
اتفاقاً موضوعی که درباره زایمان‌ها در تاریخ رُند وجود دارد این است که در برخی از مواقع این زایمان‌ها حتی چند روز دیرتر از سی و نهمین هفته بارداری انجام شده و در حال حاضر آنقدر بیمارستان‌ها به این موضوع حساس شده‌اند که چنین اتفاقی نخواهد افتاد.
یکی از مباحثی که در بحث زایمان در ایران بسیار مطرح است بحث مداخلات غیر ضروری است. آیا این مداخلات واقعاً به نفع مادر و نوزاد است؟ از نظر شما این مداخلات باید انجام شود یا نه؟
این مداخلات در موارد خاص و ضروری که نیاز به ختم بارداری قبل از شروع دردهای زایمانی وجود دارد انجام می‌شود. این مداخلات در تمام کتاب‌های علمی آورده شده و با پشتوانه علمی به عنوان یکی از روشهای کنترل فرآیند زایمان با کمک یک سری داروها و آمپول‌های القای زایمان انجام می‌شود.
زایمان باید مسیر طبیعی را طی کند
آیا مداخلات غیرضروری باعث بالا رفتن آمار سزارین در کشور می‌شود؟
اگر ما یک سری فرافکنی انجام بدهیم و بگوییم که مداخلات غیرضروری باعث بالارفتن آمار سزارین می‌شود اصلاً درست نیست و مداخلات به اندازه خودش نجات بخش است و باید در صورت نیاز انجام شود.
به طور کلی بارداری یک پدیده فیزویولوژیک و طبیعی است و در نهایت زایمان هم باید مسیر طبیعی خودش را طی کند. اما کار ما به عنوان عامل زایمان و مراقب سلامت این است که هرجایی که نیاز است مداخله داشته باشیم، مداخله کرده و به بیمار کمک کنیم. بنابراین مداخلات در جای خود و با توجه به دستورالعمل‌های علمی باید سرجایش باقی بماند و در صورت نیاز از آن استفاده شود.
درحال حاضر مراکزی در دنیا هستند که در هفته ۳۹ بارداری اگر مادر متقاضی ختم بارداری باشد، مادر را بستری کرده و اقدامات مصنوعی را برای شروع دردهای زایمان انجام می‌دهند. به طور مثال یکی از متخصصین زنان وزایمان ایرانی الاصل که در آمریکا کلینیک دارد این عمل را انجام می‌دهند. اما آمار سزارین در کلینیک ایشان زیر ۱۰ درصد است و آمار زایمان طبیعی موفقش بسیار بالا است.
اگر می‌بینیم که در کشور ما مداخلات کم است اما آمار سزارین بالا است اما در کشور دیگر مداخلات زیاد است و آمار سزارین پایین است باید بررسی کنیم و ببینیم که در کجای کار اجرایی اشتباه و نقص داریم و آن را اصلاح کنیم.
بارداری، بیماری نیست!
خانم دکتر! یک سری از مخاطبان خبرگزاری فارس و سامانه فارس من از عمل‌های سزارینی که انجام داده‌اند انتقاد داشتند و مدعی هستند که بعد از انجام عمل سزارین دچار یک سری از مشکلات جسمی مانند کمردرد، مشکلات عصبی و… شده‌اند و بعد از گذشت سالها یک سری از عوارض زایمان سزارین در بدنشان باقی مانده است. یکی دیگر از مشکلات آنها برخوردهای نامناسب در اتاق زایمان با مادران بوده است. شما فکر می‌کنید که علت این قضایا چیست؟
این موارد موردی را که تعداشان اندک است را ما نمی‌توانیم به همه تعمیم بدهیم. همه زایمان‌ها چه سزارین و چه طبیعی دارای یک سری عوارض اندک هستند. این کمردردها ارتباطی با سزارین ندارد و علت کمردرد بعد از زایمان ورزش نکردن است. متأسفانه در جامعه ما جا افتاده که بارداری یک بیماری است و زنان در دوران بارداری باید فقط استراحت کنند. بنابراین تحرکشان بسیار کم است و بعد از زایمان دچار این عوارض می‌شوند.
علت حضور آقایان در اتاق زایمان چیست؟
یکی از مشکلاتی که بسیاری از خانم‌ها نسبت به آن معترض هستند حضور متخصصان زنان و زایمان، متخصص بیهوشی و نیروهای خدماتی مرد در اتاق عمل زایمان است. بسیاری از خانم‌ها تمایل ندارند که اندام خصوصی‌شان را آقایان بینند یا توسط یک متخصص مرد زایمان کنند. نظر شما درباره این موضوع چیست؟
متولی این موضوع وزارت بهداشت است و این مسئله باید توسط وزارتخانه پیگیری و پاسخ داده شود. اما از نظر من کمبود نیرو و پرسنل عامل اصلی این مشکل است. در حال حاضر ما در بیمارستان‌ها با کمبود متخصص‌های بیهوشی، متخصص‌ها و نیروهای خانم مواجه هستیم و در شرایط فعلی که روز به روز متخصصین مهاجرت می‌کنند شرایط بدتر و بدتر می‌شود.
متخصصان زنانی که مریض حامله پذیرش نمی‌کنند!
علت کمبود نیرو متخصص در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی کشور چیست؟
امروزه پزشکان از فیلد پزشکی خارج می‌شوند. زیرا با هر مشکل پزشکی که برای مادر و جنین پیش می‌آید جو رسانه‌ای شدیدی ایجاد می‌شود و به طبع آن همکاران ما در حیطه‌های مختلف پزشکی مانند متخصصین زنان و زایمان، بیهوشی، اطفال و… فشار روانی بسیار زیادی رامتحمل می‌شوند. به طوری که حتی خیلی از متخصصین ازجمله متخصصین بیهوشی تمایل به کار در حیطه زایمان وسزارین را ندارند و ترجیح می‌دهند در بیمارستان‌ها در عمل‌های جراحی دیگر حاضر شوند.
یک مشکل بزرگی که ما در بحث زایمان سزارین داریم دیه‌های خیلی سنگینی است که برای متخصصین زنان بریده می‌شود. به عنوان مثال اگر مشکل فلج مغزی برای نوزاد به وجود آید در بسیاری از موارد حکم قصور می‌گیرند و این قصور اکثرا پای متخصص زنان و زایمان نوشته می‌شود. در همین هفته گذشته برای دو تا از همکاران ما قصور تعیین کرده و دیه بسیار سنگینی معین کردند.
همه متخصصان زنان و زایمانی که این مشکل برایشان پیش آمده است به طور کلی کار در زمینه مامایی را کنار گذاشته‌اند و دیگر مریض حامله را پذیرش نمی‌کنند. متأسفانه این مسئله برای متخصصان زنان و زایمان و همچنین ماماهایی که در اتاق زایمان فعالیت می‌کنند روز به روز بیشتر می‌شود.
با توجه به اینکه قانون جوانی جمعیت خیلی بر افزایش آمار زایمان و فرزندآوری تأکید دارد باید قوانین و برنامه‌های حمایتی از عوامل زایمان را اجرایی کند و اگر اینکار را انجام ندهد باتوجه به این دیه‌های خیلی سنگینی برای متخصصین در نظر گرفته می‌شود دیگر کسی تمایل به کار کردن در این حوزه را نخواهد داشت.
پزشکی که ۵ میلیارد تومان جریمه شد!
مبلغ دیه‌ای که برای این پزشکان تعیین می‌شود چقدر است؟
نرخ‌ها متفاوت است. اما در همین هفته گذشته یکی از همکاران ما به پرداخت پنج میلیارد تومان دیه و زندان محکوم شد. اما با رایزنی‌های زیاد وبا کمک گرفتن از ریاست محترم سازمان نظام پزشکی ۱۰ روز مهلت گرفتیم که شاید بتوانیم زندان را لغو کنیم. زمانی که همچنین اتفاقی می‌افتد نه تنها خود متخصصی که جریمه شده بلکه دیگر همکارها هم جرأت نمی‌کنند پا در اتاق زایمان بگذارند و در بحث زایمان وارد شوند.
یکی دیگر از مشکلات ما این است که در تمام جلسات دادگاه اولین سؤالی که از ماما و متخصص زنان پرسیده می‌شود این است که چرا بیمار را سزارین نکردید؟ بیشترین آمار شکایت برای این است که مادر می‌گوید من میخواستم به صورت سزارین بچه ام را به دنیا بیاورم اما پزشکم حاضر نشد من را سزارین کند. در صورتی که قوانین این اجازه را به متخصص زنان نمی‌دهد.
خانم دکتر! در حال حاضر و طبق آمار ما در بسیاری از استان‌های کشور با کمبود متخصص زنان و زایمان مواجه هستیم فکر می‌کنید علت کمبود متخصص زنان و زایمان در استان‌های دیگر چیست؟
من فکر نمی‌کنم که کمبود متخصص زنان و زایمان در کشور وجود داشته باشد. از نظر تعداد به نسبت پراکندگی خوبی در استان‌های دیگر دارند. اما واقعیت این است که کار در حیطه مامایی و زایمان از همه نظر سخت شده است. به عنوان مثال میزان درآمد متخصصین این حوزه که نسبت به حوزه‌های دیگر پزشکی با توجه به مسؤولیت و فشاری که روی دوش متخصص زنان و زایمان وجود دارد تطابق ندارد و از طرف دیگر مسؤولیت قانونی بسیار بالایی دارد و حمایت سیستم پزشکی از متخصصین قشر مامایی و زنان و زایمان بسیار پایین است. بنابراین تعدادی از متخصصین بعد از اتمام وظایف و دوره خدمات الزامی تمایل به ادامه همکاری بابیمارستانها راندارند.
مهم ترین عامل آمار بالای سزارین در ایران چیست؟
در حال حاضر قانون در کشور ما موافق زایمان سزارین است یا طبیعی؟
در حال حاضر به علت آمار بالای سزارین در کشور، برنامه‌ها و سیاست‌های وزارت بهداشت در جهت ترویج و خوشایندسازی زایمان طبیعی بوده است.
درهمه کشورها و کتاب‌های علمی درخواست سزارین از طرف مادر یک علت پذیرفته شده است. همه کشورها برای منصرف کردن مادر از سزارین از یک سری تمهیداتی استفاده می‌کنند. ما باید در همان ابتدای بارداری نقشه راه را معین کنیم. باید بررسی کنیم که چگونه می‌توان خانم بارداری را که تمایل به سزارین دارد را به انجام زایمان طبیعی متمایل کنیم.
بزرگترین علت آمار بالای سزارین در کشور ما تمایل مادر و اصرار خانواده‌ها است. در حال حاضر اکثر خانم‌های باردار کشورما یک گرایش عجیبی به زایمان سزارین دارند. یکی از مهمترین دلایل تمایل زنان ایرانی به سزارین عدم بی دردی زایمان است. هنوز بعد از شش سال که از اجرای جدی برنامه های وزارت برای ترویج زایمان میگذرد همچنان بی دردی زایمان در بیمارستان‌های ما به طور فعال برقرار نشده است.
امروزه مادران باردار ما در ایران مانند ۵۰ سال پیش با درد زایمان می‌کنند. الآن روال زایمان عوض شده. هرچقدر بیشتر به سمت مدرنیته می‌رویم تمایل به داشتن یک زندگی راحت تر و بدون درد و در نتیجه عدم تحمل درد و سختی در خانم‌ها بیشتر می‌شود. بنابراین ما نمی‌توانیم این انتظار را داشته باشیم که بی دردی زایمان نداشته باشیم و آمار زایمان هم بالا برورد.
بی دردی زایمان، نیاز مادران ایران!
بی‌دردی زایمان به چه شکلی انجام می‌شود ؟
بی دردی زایمان توسط متخصص بیهوشی انجام می‌شود. در این نوع از زایمان مادر به صورت طبیعی زایمان میکند اما درد ندارد. در حال حاضر در فرانسه و بسیاری از کشورهای پیشرفته اصلاً پذیرفته شده نیست که زایمانی با درد انجام شود . اما ممکن است که به ندرت خود مادر نخواهد بی‌دردی داشته باشد.
تکریم مادر یعنی مادری که متقاضی بی‌دردی زایمان است امکان دسترسی و اجرای آن در بیمارستان بدون هیچ مشکلی وجود داشته باشد.
زنانی که در به در بیمارستان برای زایمان هستند!
چگونه آمار سزارین و خطاهای پزشکی در هنگام زایمان را در کشور پایین بیاوریم؟
در بحث زایمان و چالش‌های آن سال گذشته سیستم NHS انگلیس اعلام کرد بحث آمار محور یا همان تمرکز روی آمار در مسئله زایمان کنار برود. زیرا زمانی که متخصص زنان یا عامل زایمان تحت فشار آمار قرار گرفته باشد نمی‌تواند تصمیم درست برای بیمار و زائو بگیرد و احتمال عارضه برای مادر و جنین بالا میرود.
ما هم از همان ابتدا یک نامه‌ای را خطاب به وزیر بهداشت تنظیم و ارسال کردیم که نگرش آمار محور باید به نگرش سلامت محور تغییر پیدا کند.
همچنین باید راه‌های مؤثر و کارآمدی را برای کاهش گرایش جامعه به سزارین با توجه به ایمنی زایمان درنظر گرفت.
یکی ازمشکلاتی که امروزه در حوزه زایمان و بارداری برجسته شده این است که درجه اعتباربخشی بیمارستان‌ها را براساس آمار سزارین ارزیابی شده و درصورت بالابودن آمار آن بیمارستان تقلیل درجه پیدا میکند.
امروزه در بیمارستان‌های درجه بالا کشور، مسؤولین بیمارستان، حامله نخست زا را بستری نمی‌کنند. البته این میزان سخت گیری برای همه بیمارستان‌ها و در همه شهرها یکسان نیست. در نتیجه مادر باردار سرگردان و دربه در از این مطب به آن مطب، از این بیمارستان به آن بیمارستان… حیران در خیابان ها و جاده‌هاست تا یک جایی پیدا کند و سزارین و زایمان انجام دهد.
آیا استرس و فشار روحی که این مادران تحمل می‌کنند برایشان دردساز نمی‌شود؟
چه بسا در این جابجایی برای مادر و جنین مشکلاتی پیش بیاید. حتی در برخی شهرها بیمارستانهایی که درجه سه یا چهار هستند و نگران کسر درجه نیستند به راحتی به این مادران پذیرش می‌دهند. یعنی مادر باردار به ناچار به بیمارستانهایی با امکانات کمتر و غیر مجهز سوق داده می‌شوند.
ما همه معتقدیم که آمار سزارین کشور ما بسیار بالاتر از متوسط آمار جهانی است و رسالتی که همه ما داریم این است که این آمار را به نحوی پایین بیاوریم و به آمار جهانی نزدیک کنیم. اما نکته‌ای که همیشه فراموش می‌شود این است که در همه جا وقتی بحث کاهش آمارسزارین در میان است بحث ایمنی زایمان مطرح است. یعنی نمی‌توانیم مداخلاتی را انجام دهیم که ایمنی زایمان و ایمنی مادر و جنین به مخاطره بیافتد. پس اصل اول مقدم بر آمار این است که ایمنی زایمان و سلامتی مادر، جنین و نوزاد تضمین شده باشد و در راه کاهش آن آمار اقداماتی را انجام دهیم.
در اصلاح و کاهش آمار سزارین ما همه موضوعات و مشکلات را با ارسال نامه، برگزاری جلسه و… به وزارت بهداشت اعلام کردیم. درحال حاضر باید بحث بی‌دردی زایمان در همه بیمارستان‌ها راه‌اندازی شود و رضایتمندی عوامل دخیل در زایمان بسیار مهم است و باید از نظر اقتصادی، بحث مسؤولیتی و پوشش قانونی لحاظ شود و در اولویت قرار بگیرند.
