کارشناسان گفتاردرمانی هشدار می‌دهند که استفاده بی‌رویه از گوشی هوشمند و استرس‌های محیطی می‌توانند از عوامل پنهان ولی مؤثر در تأخیر گفتار و بروز لکنت زبان در کودکان باشند. والدین با شناخت علائم هشداردهنده و رعایت اصول ارتباطی، می‌توانند نقش مهمی در رشد زبانی فرزندان خود ایفا کنند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا،در حالی که بسیاری از والدین انتظار دارند کودکشان به‌طور طبیعی و بدون مشکل زبان بیاموزد، استرس‌های محیطی و استفاده زودهنگام از تلفن‌های همراه و تبلت‌ها در حال تبدیل شدن به عوامل نگران‌کننده‌ای در بروز تاخیر گفتار و اختلالات زبانی هستند.
هادی ترابی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک و آسیب‌شناس گفتار و زبان، با تأکید بر اهمیت آگاهی والدین نسبت به مراحل رشد زبان در کودکان، توضیح داد: نوزادان از حدود ۶ ماهگی با تولید صداهای ابتدایی یا «بابلینگ» وارد مسیر رشد زبان می‌شوند. اولین واژه‌ها معمولاً در یک‌سالگی شنیده می‌شود و تا ۱۸ ماهگی باید توان ساخت عبارات ساده دو کلمه‌ای را داشته باشند. همچنین، کودک دو ساله باید حدود ۳۰۰ واژه در دایره لغات خود داشته باشد. اگر این روند با تأخیر همراه باشد، نیازمند بررسی تخصصی است.
عوامل تاخیر گفتار
ترابی با اشاره به علل مختلف تأخیر در گفتار گفت: کم‌شنوایی، اختلالات رشدی، سندروم‌های ژنتیکی و اوتیسم می‌توانند روند طبیعی زبان‌آموزی را مختل کنند. اما آنچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، عوامل محیطی نظیر نبود تعامل کلامی، استرس‌های خانوادگی و قرارگیری بیش از حد در معرض صفحه‌نمایش‌ها است.
لکنت؛ اختلالی چندعاملی
او در ادامه به اختلال لکنت زبان پرداخت و گفت: لکنت نوعی اختلال چندعاملی (مولتی‌فکتوریال) است که اغلب به صورت علامتی درمان می‌شود؛ یعنی تمرکز درمان روی کاهش نشانه‌ها و افزایش روانی گفتار است. عوامل ژنتیکی، رشد شناختی، تجربه حوادث ناگهانی یا استرس‌زا و همچنین شیوه‌های نادرست یادگیری زبان، از جمله دلایل مؤثر در شکل‌گیری لکنت هستند.
وی افزود: رایج‌ترین نوع لکنت، لکنت رشدی است که معمولاً بین سنین ۲ تا ۵ سالگی بروز می‌کند و تشخیص و درمان زودهنگام آن از اهمیت بالایی برخوردار است.
خطر گوشی هوشمند برای زبان کودکان
ترابی به خطرات استفاده از گوشی و تبلت نیز اشاره کرد و هشدار داد: قرار گرفتن کودکان زیر ۱۸ ماه در معرض صفحه‌نمایش به شدت بر رشد زبانی آن‌ها اثر منفی دارد. برای سنین ۲ تا ۵ سال نیز استفاده از ابزارهای دیجیتال نباید بیش از یک ساعت در روز باشد.
راهکارهایی برای والدین
وی توصیه‌هایی کاربردی برای والدین ارائه داد:
صحبت کودک را کامل نکنید.
به جای او حرف نزنید.
او را به زور به حرف زدن وادار نکنید.
سرعت گفتار خود را کاهش دهید.
از جملات ساده و واضح استفاده کنید.
ترابی در پایان بر اهمیت تشخیص زودهنگام تأکید کرد و گفت: والدینی که به نشانه‌های تاخیر گفتار یا بروز لکنت بی‌توجه‌اند، ممکن است باعث تقویت مشکلات زبانی در کودک شوند. در حالی که مداخله به‌موقع می‌تواند مسیر رشد ارتباطی کودک را بهبود ببخشد و از آسیب‌های روانی و تحصیلی آینده جلوگیری کند.
