عفونت ناخن یکی از شایعترین بیماریهای ناخن است که حدود ۵۰ درصد از ناهنجاریهای ناخن را تشکیل میدهد، قارچ به طور معمول در بدن وجود دارد اما اگر بیش از حد رشد کند میتواند علائم مشکل سازی را به وجود آورد. از جمله قارچهای بیماری زا، اونیکومایکوزیس، درماتوفیت و … هستند. از طرفی ناخنهای دست و پا هر دو مستعد عفونت میباشند که در صورت ابتلا به قارچ ناخن معمولاً نشانههایی از تغییر رنگ، ضخیم شدن ناخن و ناهنجاری و شکنندگی در ناخنها دیده میشود. حدود ۱۰ درصد از افراد بالغ از عفونت ناخن رنج میبرند و این بیماری یکی از عوارض کاشت ناخن به شمار میرود. در ادامه مطلب روشهای درمان قارچ ناخن دست و پا، علتهای به وجود آمدن این بیماری و روش تشخیص آن را میخوانید؛ با ما همراه باشید.
درمان دارویی قارچ ناخن دست و پا
درمان عفونت قارچی میتواند ماهها طول بکشد و هزینه زیادی داشته باشد. داروهای ضد قارچ خوراکی، پمادهای موضعی، درمانهای خانگی و روشهای درمان ناخنهای شکننده میتواند در روند کاهش این بیماری پوستی تأثیر گذار باشد. کرمها و پمادهای بدون نسخه هم در دسترس هستند اما اثر بخشی چندانی ندارند.
داروهای خوراکی برای عفونتهای قارچی عبارتند از:
۱- تربینافین
متعلق به گروهی از داروهای ضد قارچ است. برای درمان عفونتهای قارچی پوست سر، بدن، کشاله ران، پای ورزشکاران و ناخنهای دست و پا استفاده میشود. این دارو را با تجویز پزشک میتوانید تهیه کنید.
۲- ایتراکونازول
ایتراکونازول فقط برای درمان اونیکومیکوز پا استفاده میشود. این دارو با از بین بردن قارچ یا مخمر از رشد بیشتر بیماری جلوگیری میکند و مانند داروی قبلی فقط با تجویز پزشک میتوانید از روش درمانی آن استفاده کنید.
۳- فلوکونازول
علیه پاتوژنهای اونیکومیکوز عمل کرده و به بستر ناخن نفود میکند. از نظر بالینی در درمان طیف گستردهای از عفونتهای قارچی سطحی مؤثر است.
۴- گریزئوفولوین
این داروی ضد قارچ ممکن است به تنهایی مصرف شود یا همراه با داروهایی که برای عفونت قارچی روی پوست استفاده میشوند مورد استفاده قرار گیرد. تقریباً برای بیشتر قسمتهایی از بدن که دچار عفونت قارچی میشوند به خصوص ناخنهای دست و پا توسط پزشک تجویز میشود.
معمولاً ۴ ماه طول میکشد تا به طور کامل ناخن آلوده با ناخن غیر عفونی و سالم جایگزین شود ولی در برخی موارد که بیماری شدیدتر است پزشک تصمیم به برداشتن کل ناخن میکند.
درمان خانگی قارچ ناخن دست و پا
درمان موضعی میتواند عفونت قارچی را تا حد زیادی کاهش دهد اما بیشتر مواقع بیماری را به طور کامل درمان نمیکند. روشهای خانگی که اثرات بالینی امیدوار کنندهای بر بیماری قارچ ناخن دارند عبارتند از:
۱- کرم ضد درد Vicks VapoRub
این محصول معمولاً برای درمان سرفه استفاده میشود با این حال طبق مطالعهای که در سال ۲۰۱۱ منتشر شده میتوانید این محصول را برای درمان قارچ پوستی هم استفاده کنید.
۲- عصاره گل مار
نتایج مطالعهای در سال ۲۰۰۸ نشان داد که این گیاه طبیعی ضد قارچ میتواند به اندازه سیکلوپیروکس به عنوان یک درمان ضد قارچ در درمان قارچ ناخن دست و پا اثر بخش باشد.
۳- روغن پونه کوهی
روغن گیاهی پونه کوهی دارای تیمول میباشد و فواید ضد قارچی فراوانی دارد. این روغن گیاهی را میتوانید با روغن درخت چای ترکیب کنید تا اثر بخشی بیشتری داشته باشد اما به این نکته نیز توجه داشته باشید که این ترکیب میتواند عوارض جانبی زیادی داشته باشد و ترکیب این دو عوارض آلرژیک را به وجود آورد.
۴- سرکه
سرکه حاوی اسیدی است که از رشد قارچها و باکتریها جلوگیری میکند و یکی از روشهای درمان قارچ ناخن دست و پا میباشد. در این روش انگشتتان را به نسبت ۲:۱ مخلوط آب گرم و سرکه خیس کنید.
۵- دهانشویه لیسترین
لیسترین حاوی موادی است که خاصیت ضد قارچی دارد. طبق برخی گفتهها اگر در روز حدود ۳۰ دقیقه انگشت خود را در لیسترین خیس کنید ممکن برای رفع عفونت تأثیر زیادی داشته باشد.
سایر داروهایی که برای درمان عفونتهای قارچی ناخن محسوب میشوند روغن درخت چای و عصاره دانه گریپ فروت هستند، با این حال هیچ مدرک علمی در تأییدشان برای درمان قارج ناخن وجود ندارد.
روشهای جلوگیری از قارچ ناخن
پیشگیری از عفونت قارچی ناخن نیازمند رعایت بهداشت دست و پا است. برخی از روشهای جلوگیری از به وجود آمدن قارچ ناخن دست و پا را در ادامه میخوانید.
۱- ناخنهایتان را کوتاه، خشک و تمیز نگه دارید و از تقویت ناخنهایتان غافل نشوید.
۲- اگر ناخنهای خود را میجوید برای جلوگیری از بروز بیماری قارچ ناخن این عادت را ترک کنید. همچنین ناخنهایتان را با دست نکنید.
۳- در اماکن عمومی و استخر، کفش و صندل بپوشید.
۴- اطمینان حاصل کنید که سالن مانیکور و پدیکورتان ابزارها را به درستی استریل میکند.
۵- از ناخن مصنوعی و کاشت ناخن کمتر استفاده کنید.
۶- میتوانید از پارافین تراپی و کوکتل پدیکور برای تقویت پوست پاهایتان استفاده کنید. جورابهایی را بپوشید که بتوانند جریان هوا را از خود عبور دهند. اسپری و پودرهای ضد قارچ هم از جمله محصولات مناسب هستند.
۷- هر روز جوراب تمیز بپوشید و کفشهای کهنه را دور بیندازید.
۸- از کفشها و جورابهای مشترک استفاده نکنید.
علت به وجود آمدن قارچ ناخن
هر فردی ممکن است به این عفونت قارچی مبتلا شود اما این عفونت در مردان بیشتر از زنان به وجود میآید و در افراد مسن نیز نسبت به جوانان شایعتر است. برخی از ویژگیها یا عواملی که خطر ابتلا به عفونت قارچی ناخن را افزایش میدهند عبارتند از:
۱- کاشت ناخن
ناخنهای اکریلیک با یک چسب به ناخنهای واقعی شما میچسبند. اگر شل شوند یا به درستی روی ناخن قرار نگیرند، رطوبت بین آنها و ناخنهای دستتان محبوس میشود. قارچها در اطراف آب به دام افتاده و در محیطهای مرطوب رشد میکنند. گروهی از قارچها به نام درماتوفیتها معمولاً مسئول عفونتهای قارچی ناخن هستند.
۲- لاک ناخن و تجهیزات آلوده ناخن
طبق مطالعهای که در سال ۲۰۱۸ انجام شد قارچها میتوانند در برخی از لاک ناخنها زنده و تکثیر شوند بنابراین بهتر است از لاک ناخن مشترک استفاده نکنید. تجهیزات آلوده در سالن ناخن نیز از دیگر عواملی هستند که شما را در معرض انواع قارچها قرار میدهند و ممکن است منجر به عفونت شوند.
۳- بیماریهای زمینهای
دیابت، ایدز، سابقه عفونت قارچی خانوادگی، سیستم ایمنی ضعیف و گردش خون پایین از جمله بیماریهایی هستند که خطر ابتلا به بیماری قارچ ناخن را افزایش میدهند.
۴- محیط کار مرطوب
اگر در محیط مرطوب کار میکنید امکان دارد بیشتر در معرض خطر ابتلا به قارچ ناخن باشید. کار در این نوع محیطها باعث خیس شدن پاهایتان میشود هوا جریان ندارد و پاها خیلی دیر خشک میشوند. از طرفی اگر سایر عفونتهای قارچی یا باکتریایی را داشته باشید بیشتر در معرض ابتلا به نوع شدیدتر قارچ ناخن خواهید بود.
۵- جوراب و کفش نامناسب و مکانهای عمومی
جوراب و کفشی که مانع از تهویه هوا و در نتیجه باعث تعریق زیاد پاها میشود خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد. همچنین راه رفتن با پای برهنه در مکانهای عمومی مانند استخر، سالنهای ورزشی و اتاقهای دوش باعث ایجاد قارچ ناخن میشوند.
۶- انجام برخی ورزشها
ورزشهایی که باعث آسیبهای جزئی مکرر به هیپونیشیوم میشوند جایی که نوک انگشت به ناخن میچسبد، یکی از علتهای به وجود آمدن قارچ ناخن است.
۷- بالا رفتن سن
با بالا رفتن سن خطر ابتلا به عفونت قارچی ناخن بیشتر میشود و همانطور که قبلتر گفتیم افراد مسن بیشتر در معرض ابتلا به قارچ ناخن هستند زیرا گردش خون پایینتر است و رشد ناخنها کندتر میشود که این علائم بخشی از روند طبیعی پیری هستند.
۸- رایجترین قارچها
ارگانیسمهای میکروسکوپی به نام قارچ باعث عفونت قارچی ناخنها میشوند، آنها برای زنده ماندن به نور خورشید نیاز ندارند بنابراین میتوانند در این مناطق رشد کنند. معمولاً گروهی از قارچها به نام درماتوفیتها مسئول عفونتهای قارچی ناخن هستند با این حال برخی از مخمرها و کپکها هم در عفونت ناخنهای دست و پا نقش دارند.
درماتوفیت
رایجترین قارچها درماتوفیت است که باعث عفونت قارچی ناخن میشوند. لایههای بالایی پوست مرده را کلونیزه میکند و شایعترین علت بیماری ورزشکاران، عفونت قارچی ناخن، خارش ژوک و کرم حلقوی در سراسر جهان است.
اپیدرموفیتون فلوکوزوم
اپیدرموفیتون فلوکوزوم یک قارچ رشتهای است که باعث عفونت پوست و ناخن انسان میشود. این درماتوفیت انسان دوست میتواند منجر به بیماریهایی مانند کچلی و اونیکومایکوزیس شود.
پاتوژنهایی که باعث عفونت قارچی ناخن میشوند معمولاً از طریق بریدگیهای کوچک یا جداسازیهای بین ناخن و بستر ناخن وارد پوست میشوند. قارچها زمانی رشد میکنند که ناخن محیط گرم و مرطوب مناسبی را فراهم کند.
علائم قارچ ناخن دست و پا
ناخنهای آلوده به قارچ معمولاً نشانههایی شبیه به کدری و تیرگی دارند، شکنندگی و ضخیم شدن ناخنها از دیگر علائم این بیماری پوستی است. عفونت قارچی ناخن میتواند باعث درد در انگشتان پا یا نوک انگشتان شود و حتی ممکن است بوی بدی از ناخنهایتان به مشام برسد. یکی دیگر از علائم مرتبط با عفونت قارچی ناخن، ضایعات پوستی بدون قارچ به نام درماتوفیت است این علائم ممکن است مانند بثورات (ضایعه پوستی) یا خارش در ناحیهای از بدن که به قارچ آلوده نشدهاند ظاهر شوند و بسیار شبیه به واکنش آلرژیک هستند.
تشخیص قارچ ناخن
به منظور تشخیص عفونت قارچی ناخن معمولاً پزشک بقایایی را که از زیر ناخن خراشیده میشود بررسی میکند. سوهان ناخن در آزمایشاتی مانند اسمیر با هیدروکسید پتاسیم یا کشت قارچ استفاده میشود. آزماش هیدروکسید پتاسیم را میتوانید به سرعت انجام دهید در حالی که کشت قارچ میتواند هفتهها طول بکشد. البته چندین بیماری دیگر نیز میتواند منجر به این علائم شود مانند پسوریازیس ناخن، لیکن پلان، درماتیت تماسی، تروما، تومور بستر ناخن، اگزما و سندروم ناخن زرد از جمله نشانههای یکسان هستند.
سخن پایانی
بیماران دیابتی مستعد این عوارض هستند و به همین دلیل اگر به این بیماری مبتلا هستید بهتر است در این رابطه با پزشکتان مشورت کنید. اگر چه عفونتهای قارچی ظاهری ناخوشایند دارند اما میتوانید با موفقیت و بدون عوارض درمان را پیش ببرید. ممکن است مدت زمان زیادی طول بکشد تا عفونت به طور کامل درمان شود یا نیاز به دورههای درمانی بیشتری باشد. عوارض این بیماری پوستی در برخی موارد شدید ممکن است آسیب به ناخن یا از دست دادن دائمی یا گسترش عفونت باشد.