به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از روابط عمومی مرکز پژوهشهای توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه، هشتاد و ششمین نشست علمی-تخصصی با مدیریت علمی محسن لبخندق؛ معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) و همچنین با سخنرانی: میثم یاوری؛ جامعه شناس و کارشناس برنامه ریزی راهبردی در حوزه فرهنگ، حجت الاسلام سید محمد حسین هاشمیان؛ دانشیار دانشگاه باقر العلوم (ع)، با مشارکت فعال جامعه علمی، پژوهشی، دانشگاهی، اندیشگاهی، صاحبنظران، مدیران و کارشناسان دستگاههای اجرایی ملّی و استانی به صورت مجازی برگزار شد.
مدیرعلمی نشست محسن لبخندق؛ معاون پژوهشی دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع) در ابتدای نشست گفت: مدل های موفقی مثل جهاد سازندگی و بسیج مردم از ابتدای پیروزی انقلاب همواره راه گشای رفع نیاز های کشور بوده است اما متاسفانه این ابتکارات کم نظیر توسط نهاد علمی کشور مدل سازی نشده است.
وی با اینکه انقلاب اسلامی در ذات خود یک پدیده فرهنگی است ادامه داد: پس از انقلاب، مقام معظم رهبری دو نقش نظریه پردازی و گفتمان سازی را به صورت همزمان برعهده گرفتند و باز هم نهاد علمی و فرهیختگان از این مهم عقب ماندند.
وی ادامه داد: توجه به تجربیات موفق، مردمی سازی در حوزه های مختلف اجرایی، می بایست توسط نهاد علمی مورد توجه قرار گیرد و این جلسه نیز در همین راستا با ابتکار مرکز پژوهش های توسعه و آینده نگری مورد توجه قرار گرفت.
میثم یاوری؛ جامعه شناس و کارشناس برنامه ریزی راهبردی در حوزه فرهنگ به عنوان سخنران ابتدایی نشست ضمن بررسی دیدگاه مقام معظم رهبری در حوزه مردمی سازی اداره کشور، گفت: توجه مقام معظم رهبری به ظرفیت مردم تنها خلاصه در یک امر سیاسی نیست بلکه در منظومه فکری ایشان هرکجا مردم ورود کرده اند موفقیت های بزرگی به دست آمده است.
وی ادامه داد: بر اساس بررسی های انجام شده بیانیه گام دوم در واقع تبیین طرح راهبردی و کلان ایشان برای تمدن سازی، یعنی “قیام جوانان برای پیشرفت همه جانبه کشور است”. در واقع ورود گسترده به جریان حل مسئله با استفاده از ظرفیت جوانان و آحاد مردم، یک راهبرد اساسی در گام دوم انقلاب اسلامی است.
یاوری با اشاره به اینکه با حرکت مردمی عملا به سمت تحول حرکت می‌کنیم، افزود: با بررسی نظریه نئو مارکسیست ها و آموزه های هابرماس یک جریان جدی در غرب ایجاد می شود که به نقش نهاد های مردم نهاد مثل سمن ها توجه خاصی دارد. در طرف مقابل حلقه های میانی در پارادایم فکری رهبری مبتنی بر تشدید اراده های آحاد مردم است و در واقع فرمان آتش به اختیار در خدمت تشدید اراده های عمومی است. لذا بر این باورم که در همین نقطه خط مرز این نظریه با نظریه کنش ارتباطی نمایان می شود. در واقع در نظریه کنش ارتباطی، نهاد های واسط محدود کننده اراده توده ها هستند و به عنوان سوپاپ اطمینان نظام سرمایه داری عمل می کنند ولی در نقطه مقابل، حلقه های میانی در اندیشه رهبری سقفی برای حرکت ندارد.
این پژوهشگر ادامه داد: در اندیشه توحیدی نیز همین معنا نسبت به حرکت انسان وجود دارد. در واقع انسان در نگاه توحیدی مرزی برای حرکت به سمت رشد و تعالی ندارد. لذا جامعه اسلامی محلی برای آزاد سازی و رشد و تعالی حداکثری انسان است. لذا در واقع، زمان آتش به اختیار به یک معنا رشد و بلوغ ساختاری را در نظام اسلامی به دنبال خواهد داشت.
این جامعه شناس در تشریح پیامد های این نگاه گفت: کشاندن جوانان به عرصه مدیریت کشور و خنثی سازی طرح های دشمن دو نتیجه ابتدایی این نگاه است. در واقع ورود جوانان به عرصه کار و مدیریت جامعه یک حرکت بنیادین است. در این نگاه انقلاب فرهنگی حاصل درگیر کردن جوانان برای حل مسائل کشور است.
یاوری در تشریح شعار سال در این نگاه فکری افزود: توجه به ظرفیت های ملی در واقع می تواند هسته های متکثر دانش بنیان را خلق کند. و این حلقه های متکثر با حضور حداکثری جوانان تحصیلکرده ممکن خواهد بود، بر خلاف اینکه تصور می شود، دانش بنیان کردن اقتصاد، لاجرم به محدود کردن استفاده از سرمایه انسانی و در نتیجه کاهش اشتغال منتهی خواهد شد.
دکتر میثم یاوری ادامه داد: البته این تئوری مبتنی بر قیام لله است. وقتی انسان ها اراده به تغییر بکنند قدرت های الهی نیز به آنها کمک می کند. به عنوان مثال مدل شهید حسن باقری در جنگ تحمیلی یک مثال عینی در این مدل فکری است. و مدل فکری به معجزه های اجتماعی مبتنی بر اراده های انسانی منجر می شود که این مطلب نیز مبتنی بر سنت الهی است.
وی در خاتمه تاکید کرد: نباید از یاد برد که یک طرح کلان راهبردی وجود دارد که فرمول این طرح در بیانیه گام دوم در پاراگراف های ابتدایی بیان شده است. اراده ملی جان مایه پیشرفت همه جانبه است. لذا بر این باوریم که در گام دوم انقلاب باید اراده ملی در کانون مدیریت کشور قرار گیرد چرا که امام رضوان ا… تعالی علیه و رهبر معظم انقلاب مبتنی بر اندیشه اسلامی همواره بر این باور بوده اند.
حجت الاسلام سید محمد حسین هاشمیان؛ دانشیار دانشگاه باقر العلوم (ع) به عنوان سخنران دوم این نشست گفت: در تشریح مفهوم توسعه مردم نهاد باید دلالت های این مباحث در خصوص برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار گیرد. لذا باید پرسید توسعه فرهنگی مردم نهاد در منظر غرب و انقلاب اسلامی چه دلالت هایی دارد؟
وی در تشریح معنای توسعه فرهنگی ادامه داد: توسعه فرهنگی و بحث مردم نهاد چگونه ممکن است؟ برنامه های توسعه باید در نسبت میان اقتصاد، سیاست و فرهنگ مورد توجه قرار گیرد. جالب است که برنامه ریزان ما اصالت را به اقتصاد دادند.
سید محمد حسین هاشمیان ادامه داد: فرهنگ توسعه و توسعه فرهنگی یک دوگانه است. که باید مورد واکاوی دقیق قرار گیرد لذا بر اساس تجربیات تاریخی ورود فرهنگ توسعه به ایران مبتنی بر نظریه نوسازی بوده است. در این نگاه توسعه، یک بار ارزشی و ایدیولوژیک دارد. این نگاه توسعه را یک فرایند مدرنیزاسیون می داند. جالب است بدانیم در نگاه برخی از نویسندگان غربی مفهوم توسعه مفهومی است که غرب با آن دنیا را طبقه بندی می کند. در باطن امر تمام نظامات را در خدمت خودش قرار می دهد.
این استاد دانشگاه افزود: در یک نگاه کلّی، روح حاکم بر برنامه های شش گانه توسعه در کشور مبتنی بر مکتب نوسازی بوده است. و باید گفت در صورت ادامه این روند نه می توانیم نگاه گام دوم را محقق کنیم و نه می توانیم به اهداف حداقلی توسعه دست پیدا کنیم.
هاشمیان در تشریح نگاه مکتب نوسازی ادامه داد: در نگاه مکتب نوسازی توسعه ربطی به زیست بوم ندارد. این در حالی است که حتی متفکرین ایرانی فارغ از نگاه آرمانی و تنها با نگاه ملی، تلاش دارند به توسعه ایران رنگ و بوی ملی بدهند که این مهم در نگاه مکتب نوسازی قابل فهم نیست. این متفکرین بر این باورند که ما با توجه به همین زیست بوم خودمان الگو هایی برای پیشرفت داریم که از آنها استفاده نکردیم.
وی خاطر نشان کرد: مکتب نوسازی حتی ظرفیت های بومی هم نمی بیند. چه برسد به آرمان ها، لذا بر این باورم که ما حتی اگر دغدغه ایران را داشته باشیم باید راه خود را تغییر دهیم.
این پژوهشگر ادامه داد: ما امروز نیازمند الگویی در مقابل الگوی نوسازی هستیم. امیدوارم در آستانه برنامه هفتم راه دیگری را برای رشد کشور پیدا کنیم. توسعه فرهنگ و فرهنگ توسعه دوگانه مهمی است. اگر فرهنگ را به هوایی که ما را احاطه کرده است تعبیر کنیم. در واقع همه معانی را ما ذیل فرهنگ باز تولید می شود.
وی در خصوص ترجمه ویژه توسعه در نگاه دینی گفت: کلید واژه اسلامی، “رشد” ترجمه کلمه توسعه است. کلمه رشد هم در ساحت های مادی و هم ساحت های معنوی مورد توجه قرار می دهد.
هاشمیان در خصوص مدل دولت سیزدهم گفت: حرکت دولت سیزدهم استفاده از ظرفیت های کارشناسی غیر سیاسی در همه سطوح است. که این مهم می تواند دولت را در استفاده از همه ظرفیت کارشناسی دولت برخوردار نماید.
وی ضمن نقد بی قاعده خصوصی سازی گفت: اصالت بازار و آوردن هرچیز در افق اقتصاد، یک پارادایم رفتاری را خلق می کند. نظریه خصوصی سازی در همین پارادایم معنا می شود. برخی خصوصی سازی ها در کشور ما حتی در بخش فرهنگ با همین نگاه اتفاق افتاده است. کلیشه خصوصی سازی در واقع خلق بازار نوکیسگان را به وجود آورد. با این مدل بازار اصیل نیز از هم می پاشد. ظهور طبقه نوکیسه و سفته بازی نتیجه این بازار نوکیسه پرور است.
وی افزود: درنگاه بازارشدن همه چیز حتی دولت هم تهدید می شود. حتی جامعه مدنی هم تبدیل به بازار می شود این دیدگاه مجالی برای مردم ایجاد نمی کند بلکه همه چیز را بازار می بیند. البته نقد ما به محوریت بخشی به بازار است نه استفاده از عقلانیت مالی.
وی در پایان افزود: در یک نگاه کلی برخی بر این باروند دولت، دولت سرمایه دار هاست. و عملا این مدل بازار بر روابط مردمی هم تاثیر می گذارد و این تاثیر گذاری تا مرحله نابودی هرگونه اعتماد در جامعه است. لذا نباید از یاد برد که توسعه فرهنگی یک مفهوم ایدیولوژیک است و یک مفهوم خنثی نیست و شش برنامه توسعه جمهوری اسلامی مبتنی بر نظریه نوسازی بوده و نگاه ابزاری به فرهنگ داشته است و حتی به محوریت اقتصادی هم نرسید و این نقد یک دغدغه صرفا انقلابی نیست، حتی این در نگاه ملی هم یک ضعف اساسی است.
هشتاد و ششمین نشست علمی-تخصصی و با عنوان “توسعه فرهنگی مردم نهاد” این نشست در روز چهارشنبه ۱۹ مرداد ماه سال ۱۴۰۱، به همت دفتر آموزش و ترویج مرکز پژوهشهای توسعه و آینده نگری ساعت ۱۰ الی ۱۲ ظهر برگزار شد.
