ناباروری به معنای باردار نشدن پس از یک سال رابطۀ جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری تعریف می‌شود. شواهد نشان می‌دهد نسبت به گذشته تعداد زوج‌هایی که نمی‌توانند به راحتی باردار شوند و با مشکل رو به رو هستند، بیش‌تر شده است.
در ۳۰ درصد موارد این ناباروری مربوط به وجود مشکل در خانم است. خوشبختاته با کمک درمان‌ها و روش‌های کمک باروری موجود، اکثر زوج های نابارور می‌توانند تجربه‌ی بارداری و داشتن فرزند را داشته باشند. در این مقاله به روش‌های درمان ناباروری زنان خواهیم پرداخت.
علل ناباروری زنان
برای اینکه بارداری اتفاق بیفتد لازم است تخمک با کیفیت در تخمدان وجود داشته باشد، با کمک هورمون‌ها آزاد شود، لوله‌های رحمی اجازه رسیدن اسپرم به تخمک را بدهند و شرایط رحمی هم برای لانه گزینی جنین مناسب باشد. پس اگر در هر قسمتی از این پروسه مشکلی وجود داشته باشد، بارداری اتفاق نخواهد افتاد. البته گاهی اوقات هم ممکن است ناباروری بدون هیچ علت شناخته شده‌ای اتفاق می‌افتد. به طور کلی می‌توان علل ناباروری زنان را به صورت زیر تقسیم‌بندی کرد:
- کم یا بی‌کیفیت بودن تخمک‌ها؛
- مشکلات هورمونی؛
- آسیب دیدن لوله‌های رحم؛
- مشکلات دهانۀ رحم؛
- مشکلات رحم.
علائم ناباروری زنان
به طور کلی هیچ علامتی را نمی‌توان جزو علائم قطعی ناباروری زنان به شمار آورد. تا قبل از ۳۵ سالگی تا یک سال برای بارداری فرصت دارید اما اگر بالای ۳۵ سال هستید و پس از شش ماه داشتن رابطه جنسی منظم و محافظت نشده بارداری رخ نداده، احتمالا مشکلات مربوط به نازایی را دارید و باید پیگیر درمان خود باشید.
درمان ناباروری زنان
درمان ناباروری زنان بسته به علت ایجاد کننده آن می‌تواند متفاوت باشد. گزینه‌های زیادی برای درمان ناباروری زنان در دسترس است؛ از جمله داروهایی برای اصلاح مشکلات هورمونی، جراحی برای مشکلات فیزیکی و روش‌های کمک باوری مثل لقاح آزمایشگاهی که بسته به انتخاب پزشک برای هر فرد در نظر گرفته می‌شود. روش‌های کمک باروری شامل:
درمان دارویی
تجویز داروهای محرک تخمک گذاری، روش درمانی اصلی برای زنانی است که به علت اختلالات تخمک گذاری یا تنبلی تخمدان، مشکل ناباروری دارند. این داروها باعث تنظیم زمان تخمک گذاری، تکوین و آزادسازی تخمک می‌شوند. روش دارو درمانی معمولاً در مواردی که مشکل ناباروری مربوط به زن بوده و مرد سالم است، استفاده می‌گردد؛
روش‌های جراحی
از روش‌های جراحی برای درمان مشکلات فیزیکی رحم که منجر به ناباروری شده است، کمک گرفته می‌شود. هیستروسکوپی و لاپاراسکوپی دو روش جراحی هستند که برای درمان ناباروری زنان مورد استفاده قرار می‌گیرند.
هیستروسکوپی: مشکلات رحم مانند پولیپ‌های اندومتری، سپتوم رحمی یا زخم های درون رحم اغلب با عمل جراحی هیستروسکوپی بهبود می‌یابند. هیستروسکوپی روشی است که به پزشک امکان مشاهده‌ی درون رحم به منظور تشخیص و درمان مشکلات رحمی را می‌دهد.
لاپاراسکوپی: لاپاراسکوپی از روش‌های معمول مورد استفاده در درمان ناباروری زنان است که در آن با ایجاد برش های کوچکی بر روی شکم، دوربین کوچکی وارد شکم شده و اندام‌های درونی را نشان می‌دهد تا در صورت وجود هرگونه مشکل داخلی اقدامات لازم درمانی انجام شود.
تلقیح داخل رحمی اسپرم یا (IUI)
ای یو ای یا تلقیح داخل رحمی اسپرم یکی از روش‌های کمک باروری است که در مواردی که ناباروری به دلیل وجود مشکل در دهانه رحم و یا عدم رسیدن اسپرم به لوله های رحمی اتفاق بیافتد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش در زمان تخمک گذاری، اسپرم های شسته شده به وسیله یک کاتتر بلند به داخل رحم تلقیح می شوند. ممکن است پزشک برای افزایش شانس بارداری پیش از انجام عمل تلقیح، از درمان دارویی برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده کند.
لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف (IVF)
لقاح آزمایشگاهی یا ای وی اف یکی از رایج ترین روش های کمک باروری است که میلیون‌ها زوج از طریق آن توانسته‌اند باردار شوند و فرزند خود را به دنیا بیاورند. در لقاح طبیعی در اواسط سیکل تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می‌شود و اسپرم هم خودش را به آن میرساند و بارداری شروع می‌شود. اما اگر تخمک کافی و خوب وجود نداشته باشد و یا مسیر رسیدن اسپرم به تخمک بسته باشد، به یک روش کمکی به اسم آی وی اف نیاز است.
در صورت نیاز به کمک گرفتن از IVF، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌هایی که زوجین با آن درگیر هستند، این است که نمی‌دانند با چه پروسه‌ای رو به رو هستند و چه مراحلی را باید طی کنند. برای همین آگاهی از نحوه انجام این روش و مراحل آی وی اف می‌تواند کمک کننده باشد تا با آرامش بیش‌تری این پروسه را طی کنید.
روند IVF با توجه به شرایط هر زوج ممکن است به شکل متفاوتی پیش رود اما به صورت کلی مراحل آی وی اف به صورت زیر است:
– انجام بررسی های اولیه توسط متخصص زنان و نازایی و اورولوژیست به منظور تشخیص ضرورت استفاده از این روش؛
– در صورت مناسب بودن این روش، وارد کردن خانم به سیکل درمان (مصرف داروهای محرک تخمک گذاری)؛
- تحریک تخمدان‌ها: در مرحله تحریک یک چرخه IVF، تقریباً ۸ تا ۱۴ روز از داروهای هورمونی تزریقی برای تحریک تخمدان‌ها و تولید تخمک استفاده می‌شود. این داروها به تخمک‌های در حال رشد کمک می‌کنند تا فرآیند بلوغ را تکمیل کنند و قبل از زمان مورد انتظار تخمک‌گذاری، عمل تخمک‌کشی یا پانکچر انجام شود؛
- عمل تخمک کشی یا پانکچر: تخمک‌کشی حدود یک ربع طول می‌کشد. در طول عمل، پزشک تحت یک بیهوشی سبک یک سوزن باریک را با هدایت سونوگرافی واژینال به داخل هر تخمدان وارد می‌کند تا مایع حاوی تخمک را از هر فولیکول خارج کند.
- لقاح: پس از بازیابی تخمک، نمونه اسپرم همسر توسط جنین‌شناس بررسی می‌شود و اسپرم و تخمک لقاح پیدا می‌کنند.
- رشد جنین در آزمایشگاه: رشد جنین پس از لقاح آغاز می‌شود. یک جنین شناس، هر جنین در حال رشد را طی ۳ تا ۵ روز بررسی می‌کند؛
- انتقال جنین: انتقال جنین یک روش ساده است که تنها حدود ۵ دقیقه طول می‌کشد و نیازی به هم بیهوشی ندارد. جنین شناس لوله باریک مخصوص انتقال را در آزمایشگاه جنین شناسی با جنین پر می‌کند و سپس پزشک لوله را وارد رحم می‌کند و جنین را با مقدار کمی مایع به داخل رحم انتقال می‌دهد.
میکرواینجکشن یا تزریق درون سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)
یکی دیگر از روش‌های کمک باروری، میکرواینجکشن یا ICSI می‌باشد. میکرواینجکشن از مرحله تجویز دارو تا عمل پانکچر عینا مانند مراحل آی وی اف انجام می‌شود با این تفاوت که مرحله لقاح با تزریق مستقیم اسپرم به درون تخمک انجام می‌گیرد. این روش باعث افزایش شانس بارداری می‌شود. در مرکز مام جهت افزایش شانس موفقیت، همه آی وی اف‌ها با این روش انجام می‌شود.
کلام آخر
در این مقاله سعی کردیم به طور کامل در مورد راه‌های درمان ناباروری زنان صحبت کنیم. قبل از شروع به درمان مهم است که ابتدا علت ناباروری مورد بررسی قرار بگیرید. گاهی یک درمان دارویی ساده تنها چیزی است که خانم برای باردار شدن به آن احتیاج دارد.
